سایه های تاریکی
خوانشی در شعر ادیب کمال الدین
Jude Aquilina
به قلم : جود اکولینا ـــ شاعر استرالیایی
ترجمه: حمزة كوتي
سال ها پیش ، واز خلال منصب ام در کانون نویسندگان استرالیا ، فرصتی یافتم تا با ادیب کمال الدین آشنا شوم واین البته قبل ازاینکه شعرناب او را مطالعه بکنم . در لای گفت و گوهایمان ، به این نتیجه رسیدم که وی مردی حکیم وسخنور است . نویسنده ای است که همواره در تکاپوی فهمیدن عواطف ورنج های جهان امروز است و تلاش می کند که شناخت عمیقش را با روح بشری پیوند بدهد .
ادیب کمال الدین ( متولد سال 1953 ـــ بابل ، عراق ) تمام عمر خود را صرف آموختن ونوشتن کرد . او دارای دو لیسانس در رشته های اقتصاد و زبان انگلیسی از دانشگاه بغداد است و در کنار کار موفقیت آمیزش به عنوان شاعر ، به روزنامه نگاری و مترجمی پرداخت و تاکنون ده مجموعه شعر را انتشار داده است . که بسیاری از شعرهایش به زبان هایی همچون انگلیسی ، آلمانی و فرانسوی ترجمه شده اند ، واخیرا ً در آموزشگاه فرهنگی ولایت جنوب استرالیا به دیپلم ترجمه ی همزمان نائل شد .
ادیب کمال الدین در موطن مادری اش به « حروف گرا» شهرت یافته و در پژوهشی ادبی در مورد کارهایش، که در سال 2007 در بیروت به چاپ رسید ، 33 منتقد به ستودن و نقد شعرش پرداختند . با کارهایی که از وی در مجلات بسیار مهمی چون « منجین » و « ساوتلی » و آنتولوژی هایی مثل « برترین شعرهای استرالیایی » ( منتشر شده به سال 2007 و با نگارش ومقدمه ی پیتر رز توسط انتشارات بلاک برس ) و « فرهنگ ـــ همین است » که در سال 2008 با نگارش ومقدمه ی آن ماری سمیت توسط انتشارات ویکفیلد به چاپ رسید . ادیب کمال الدین به شهرتی همتای شاعران گران سنگ استرالیایی رسید .
شعر ادیب کمال الدین که به معنا وسایه هاش می پردازد . غنی از تصویری گیرا وزبانی گزینش شده است که گاهی ضربه ای نفوذ گر دارد .
او گستره ی وسیعی برای موضوع شعرش انتخاب می کند وبا آن تاوانی سنگین را می پردازد که از قلب سرچشمه می گیرد ومنجر به زیان واندوه و هم چنین منجر به عشق با اشکال گوناگونش می گردد . ادیب کمال الدین از این نمی هراسد که به مسائلی مثل جنگ ، حقوق بشر وروابط شخصی بپردازد . بلکه این را با مهارتی هنری و تناسخی عاطفی انجام می دهد . این شعرها از غرابت ونمادگرایی سرشارند و دردها مشترک است و رازها و گره های فرهنگ عراق با شکلی عمیق و متفکرانه مکشوف اند که آنچه راکه خصوصی است به چیزی جهانی تبدیل می کنند .
ادیب کمال الدین در انتخاب استعارات وتشبیهات ، همواره وبه شدت صاحب ذکاوت وهوش است ، ودر بسیاری مواقع سخت تاثر برانگیز :
« شادمان شدم
همان گون که شاد می شود
به لحد
پیکری » .
وشعرهایش همزمان عشق او را به دو زبان عربی وانگلیسی بازتاب می دهند . شعرهایی غنی از تصویرهای ناآشنا . همان طور که در شعر « کوششی برای مرثیه » ، که در این جا تکرار و بازی با واژه ها ، تصویری رؤیایی در ذهن خواننده خلق می کند :
« خوب
چون وعده ای گم شده
بی رمق
چون آتشی بدوی
بی رمق
چون وعده ای گم شده
خوب
چون آتشی بدوی »
عشق ادیب کمال الدین به زبان وکلمات وعلی الخصوص به حروف الفبای عربی در این مجموعه نمایان وظاهر است . حروفی که قرآن کریم را تالیف کرده اند در اینجا به اعماق و رمز غوطه ورشان می پردازند .
در شعر نازک آرایش « کلمات » ، شاعر به دختر ده ساله اش اینگونه می نویسد :
« هرگاه می خواهم
جام زهر را
همانند سقراط بنوشم
تو را به یاد می آورم
وجام را دور می اندازم » .
احساس لطیف وآمیخته به طنزش سخت مورد تحسین واقع شده . احساسی که می رود تابا سایه های تاریکی توازن برقرار بکند . عبارت « چون آتشی نیک / که سگان برآن شاش کردند » را مثال می زنم .لذا این شعرها غالبا ً دارای شکلی حلقوی ( از حلقه ) هستند و همواره برای همگان تحسین برانگیزند .
من به عنوان همکار شاعر ، از ادیب کمال الدین تشکر می کنم که شهر « آدلاید » را به عنوان سرزمینش انتخاب کرد. مشارکت او درانجمن نویسندگان ولایت جنوب استرالیا و نشر شعر استرالیایی ، اکنون اهمیت فراوانی دارد .
هم چنین علاقه وافر او به هنر درجریانی همیشگی در کارجدیدی که می نویسد ومنتشرش می کند آشکار است ، و بسیار دوست دارم که از کارهای ترجمه شده اش چه تازه وچه قدیم اطلاع پیدا بکنم .
من یقین دارم که صدای تأثیرگذار ادیب کمال الدین ادامه خواهد یافت و به تمام خوانندگان در سرتاسر جهان خواهد رسید .
..........................................................................................................................................
1 ـــ منجین : Meanjin
2 ـــ ساوتلی : Southerly
3 ـــ برترین شعرهای استرالیایی : The Best Australian Poems
4 ـــ بلاک برس : Black Inc Press
5 ـــ فرهنگ ـ همین است : Culture is ـــ برای ترجمه این ترکیب معادل مناسبی نیافتم . معنی آن به عربی « الثقافة هي » است . م
6 ـــ آن ماری سمیت : Anne- Marie Smith
7 ـــ ویکفیلد : Wakefield Pres
آدلاید : مرکز ولایت جنوب استرالیا . شهری که شاعر اکنون در آن زندگی می کند .
...................
اخیرا ً در استرالیا ، کتابی حاوی سی شعر ترجمه شده به انگلیسی از ادیب کمال الدین با عنوان « پدری » و با مقدمه ی شاعر استرالیایی ـــ عضو کانون نویسندگان استرالیا ـــ خانم جود اکولینا به چاپ رسید .
این مقدمه از انگلیسی توسط ادیب کمال الدین به عربی ترجمه شد و حمزه کوتی آن را از ترجمه ی عربی اش به فارسی برگرداند .